Waarde(n)volle
Ik leid Procesbegeleiders op die zogenoemde ‘Waarde(n)volle Gesprekken’ leren begeleiden. Dat zijn dialoog gesprekken met een groep collega’s, waarin onderliggende waarden en drijfveren achter het handelen worden onderzocht. Een gesprek dat wordt ervaren als waardevol omdat wordt gesproken over precies dat wat de deelnemers bezighoudt. En dat zich beweegt op het niveau van waarden. Dat kunnen werk gerelateerde morele dilemma’s zijn of kwesties binnen de samenwerking of persoonlijke problemen.
Een gesprek duurt een dagdeel en wordt begeleid door twee collega’s die de opleiding hebben gevolgd. Zij bereiden het gesprek voor, brengen het op gang en bewaken de diepgang en de veiligheid, zodat deelnemers zich steeds uitgenodigd voelen om zich uit te spreken. Doel van het gesprek is om meer bewustzijn te krijgen over eigen en andermans drijfveren en zo de samenwerking te verdiepen en te inspireren. Thema’s als diversiteit, inclusie en (on)gewenste omgangsvormen of ethische dilemma’s kunnen worden besproken met nieuwsgierigheid en respect voor het perspectief van de ander. Niet-oordelen is een voortdurende oefening, waardoor mensen zich gehoord en gezien voelen en de kans krijgen zich uit te spreken.
Dus wil je in je organisatie investeren in veiligheid en verbinding en een open sfeer, laat dan een aantal procesbegeleiders opleiden. Geef deze mensen de ruimte om in te praktijk met enige regelmaat gesprekken te begeleiden met teams die dat willen. Of naar aanleiding van een incident. Zo kan je met een beperkte financiele investering heel veel mensen in je organisatie bereiken.
De procesbegeleiders doen alles wat nodig is om dat doel zo goed mogelijk te bereiken en niet meer dan dat. Zij zijn er niet om kennis over te dragen zoals een docent of trainer en zij hebben ook niet de leiding, zoals een leidinggevende. Zij zijn niet verantwoordelijk voor de inhoud van het gesprek, alleen voor het proces. Zij hebben daar invloed op door de kwaliteit van hun aanwezigheid, hun introductie, hun toon en houding. Zij geven alle ruimte aan de eigen inbreng van de deelnemers en nodigen hen steeds weer uit om elkaar te bevragen over waarden en drijfveren en naar elkaar te luisteren. Practice what you preach is het motto.
De opleiding duurt 4 dagen met een groep van 12 deelnemers en bestaat voor een groot deel uit ervaringsgericht leren. De deelnemers leren met en van elkaar door op elkaar te oefenen in oefensessies en deze samen na te bespreken volgens de methode van System Centered Training (1), de theorie van levende menselijke systemen. Door de cursus ontstaat meer bewustzijn over de kwaliteit van de eigen aanwezigheid en het belang van een kwetsbare houding. Al doende wordt het effect van verschillende werkvormen ervaren en wordt duidelijk welke randvoorwaarden van belang zijn. Een van de werkvormen is sociometrie (2), een methode om de relaties in de groep en de groepsdynamiek zichtbaar te maken. Geweldloze communicatie (3) loopt als een rode draad door de cursus. En gelijkwaardigheid, ‘op ooghoogte zijn’, is uitgangspunt.
​
De procesbegeleiders blijven zich in de praktijk ontwikkelen doordat zij elk gesprek evalueren en elkaar feedback geven. Zo beschikt de organisatie na één of meer cursussen over een poule van ervaren procesbegeleiders die overal in de organisatie inzetbaar zijn. Een relatief kleine investering met een duurzaam positief effect. Voor de voortgang en de kwaliteitsbewaking is het aan te bevelen ook intervisie of supervisie te organiseren en een centraal punt te kiezen waar de gesprekken kunnen worden aangevraagd en gecoördineerd.
​
Als de organisatie van hoog tot laag deze visie op samen leren omarmt en deze werkwijze faciliteert zodat er regelmatig waarde(n)volle gesprekken plaats kunnen vinden, kan deze methode een geleidelijke cultuuromslag bewerkstelligen. Zoals Otto Scharmer in Theorie U (4) beschrijft, is gezamenlijke verdieping noodzakelijk om tot een nieuwe gemeenschappelijk gedragen toekomst te komen.
De verdieping en veiligheid die in de gesprekken wordt nagestreefd, is ook leidraad tijdens de cursus. Deze cursus heb ik in 2012 ontwikkeld in opdracht van de Politie Amsterdam Amstelland. Ik heb deze sindsdien vele malen door het hele land met veel plezier gegeven.
1) SCT in Action - Susan P. Gantt en Yvon M. Agazarian, Iuniverse 2005
2) Sociometrie, door Jacob L. Moreno, grondlegger van de psychodrama
3) Geweldloze communicatie - Marshall B. Rosenberg, Lemniscaat 1998
4) Theorie U, Otto Scharmer, Christofoor, 2009​